Kunst en AI met ouderen om welzijn te verbeteren

December

2024

Welzijn speelt een belangrijke rol bij gezondheid, iets dat algemeen bekend is. De definitie van welzijn is breed en omvat vaak plezier, spelletjes, en contact met anderen. Echter, volgens Gert Van Leeuwen van Arlande Gezondheid horen daar nog meer aspecten bij, zoals het gevoel van eigenwaarde, het bijdragen aan iets en het creëren van iets tastbaars. Een kunstwerk is daar een mooi voorbeeld van.

Bij zorginstellingen, zoals Cordaan, wordt hier al veel aandacht aan besteed. Toch is het maken van een kunstwerk niet voor iedereen even eenvoudig, bijvoorbeeld door fysieke of cognitieve belemmeringen. Dit vormde de motivatie voor Gert om op zoek te gaan naar manieren om welzijn te verbeteren, waarbij creativiteit, participatie en contact met anderen samenkomen.

Het Buitenhuis, een prachtige locatie voor respijtzorg van De Zorgcirkel in Wijdewormer, bood de ideale mogelijkheid om de eerste stappen te zetten in dit project, met zeer mooie resultaten.

Het meedenkteam

In Het Buitenhuis wordt het activiteitenprogramma mede vormgegeven door de gasten zelf. Het zogenaamde meedenkteam evalueert maandelijks hoe de activiteiten bevallen en welke meer of minder aanspreken. Samen met dit team, Marjoleine van den Broek (projectleider van Het Buitenhuis), en Caro Bonink (coördinator activiteiten), heeft Gert de ouderen op een bijzondere manier betrokken bij het maken van kunst: met behulp van Artificial Intelligence (AI).

Via de AI-app Midjourney kunnen woorden worden omgezet in beelden. Hierdoor kunnen ouderen een paar woorden benoemen – bijvoorbeeld over sfeer, achtergrond en stijl – waarna het programma deze woorden vertaalt naar een kunstwerk.

Wat hebben we gedaan

De ouderen werden gevraagd hun droomschilderij te schetsen, maar dan in woorden. Wat zou je maken als je nu een penseel in handen had, en kun je dat met woorden vangen? Het bleek een uitdagende vraag, ware het niet dat het meedenkteam bestond uit intelligente en creatieve ouderen die al snel op gang kwamen. Sommigen gaven losse woorden die een gevoel oproepen, zoals "vrede," "stilte," of "vlucht in vergetelheid," terwijl anderen een concreter beeld schetsten, zoals een "schip met Marilyn Monroe in de stijl van Andy Warhol."

Deze omschrijvingen werden ingevoerd in het AI-programma, waarna samen gekeken werd naar het kunstwerk dat langzaam op het scherm verscheen. Dit leidde tot prachtige schilderijen, mooie reacties en leuke dialogen. "Dat dit mogelijk is!" was een veelgehoorde uitspraak. Het laatste schilderij van de middag werd zelfs door de hele groep gemaakt, waarbij iedereen een woord mocht bijdragen: "vergeten," "droom," "rode wijn," en "Brigitte Bardot" (gevolgd door een vrolijke lach).

De activiteit werd als zeer geslaagd ervaren. Momenteel wordt er, samen met Het Buitenhuis, nog nagedacht over hoe de activiteit verder ontwikkeld kan worden. Volgens Gert van Leeuwen was de evaluatie van de activiteit de kers op de taart. De meningen liepen uiteen: van "heel leuk" en "ik heb iets moois gemaakt" tot "ik vind het helemaal niks" en "niets voor mij, zo met een computer." De mooiste opmerking:

"We kunnen het wel niks vinden, maar we zullen wel moeten, want AI is niet te stoppen."

82-jarige deelnemer

‍