Donderdag 10 oktober jl. vond de Arlande jubileum onderwijsconferentie “digitale geletterdheid” plaats in het recent gerestaureerde Anatomie gebouw in Utrecht. Directeur Paul Vercauteren heette alle 80 deelnemers uit de hele onderwijsketen van harte welkom. Arlande heeft de afgelopen 20 jaar veel van haar klanten binnen het onderwijs gekregen en als je jarig bent dan trakteer je; vandaar dat deze conferentie is georganiseerd.
De snelle digitale ontwikkelingen vragen aandacht van jong en oud om hierbij aan te haken. Meer en meer vindt communicatie plaats via apps, portals en digitale loketten. Onderwijsinstellingen spelen van jongs af aan een grote rol met betrekking tot de vereiste digitale geletterdheid. Een Leven Lang Ontwikkelen en de flexibilisering van het onderwijs zijn aspecten waarbij digitalisering een grote rol speelt. Hoe zorgen we ervoor dat jong en oud meegenomen worden in deze ontwikkelingen, welke hulpmiddelen kunnen we daarvoor gebruiken, wat betekent dit voor onze primaire onderwijsprocessen, wat is de impact op de innovatie van onderwijsconcepten en leerlijnen. En… wat betekent dit voor de processen binnen bedrijfsvoering? Paul sprak de wens uit dat eenieder op ideeën zou worden gebracht die direct binnen de eigen organisatie in de praktijk konden worden gebracht.
Tijdens deze conferentie zijn we onder leiding van Anouschka Laheij met elkaar op een interactieve wijze in gesprek gegaan. Voorafgaand aan de presentaties vroeg Anouschka alle deelnemers om via Mentimeter een reactie te geven op de vraag wat eenieder onder een Leven Lang Ontwikkelen en Digitale Geletterdheid verstaat; zie de wordclouds onder aan het verslag.
De keynote werd verzorgd door Prinses Laurentien (o.a. oprichter van Stichting Lezen & Schrijven) met een uiteenzetting over de interactie tussen leerlingen en leraren in een veranderende samenleving die steeds digitaler wordt.
De Prinses begon met het voorlezen van een stuk tekst afkomstig van de website over wat Arlande over zichzelf schrijft:
“We weten één ding zeker in deze wereld: organisaties zullen continu onderhevig zijn aan veranderingen. Hen begeleiden bij het meebewegen op deze flow, daar gaat ons hart sneller van kloppen. Van een visie op digitale transformatie, tot implementaties en het managen van grote hoeveelheden projecten: innovatieve oplossingen en diensten zijn onze ‘core business’.
Dit werk doen wij niet alleen. Alles begint en eindigt met mensen. Kennis en vaardigheden worden bij Arlande gezien als randvoorwaardelijk, maar wij zien de kracht in de manier waarop je iets doet. En dat is nou precies wat we bij Arlande belangrijk vinden. De mensen van Arlande zorgen dan ook dat zij mét de organisatie het doel bereiken, want duurzame resultaten behaal je samen.”
Direct na het voordragen van de tekst gaf de Prinses humorvol aan geen aandelen in de Arlande organisatie te hebben, maar wel veel raakvlakken in de tekst te herkennen als het gaat om haar beeld van kennis overbrengen en laten landen bij de doelgroep; in dit geval kinderen.
De Prinses begon haar betoog met het bestaan van een aantal paradigma’s. Onder andere die van dat ouderen het beter weten dan kinderen. Ontwikkeling van geletterdheid vraagt veel aandacht in de vroege ontwikkeling van het kind (tot 4 jaar). Begin bij het begin, lezen en schrijven begint met praten. Kijk niet naar je zelf als expert, maar kijk en luister naar kinderen; kinderen zijn de experts. Vraag kinderen op welke manier ze het liefste willen leren. Hiermee ontketen je een enorme denkkracht volgens de Prinses. Spreek met het kind en geef overal “ondertiteling” bij! De Prinses vroeg extra aandacht voor werkelijk contact tussen leerling en leraar, laat als docent zien dat je aandacht hebt voor het individu en spreek de taal van de leerling. Maak daadwerkelijk contact en durf ook te zeggen dat je iets niet weet.
Een mooi voorbeeld ter ondersteuning hiervan zijn beelden van de still face experiment over contact maken met jonge kinderen.
De Prinses sloot haar betoog af met de stelling dat “leiderschap is kinderen te leren loslaten te denken dat ze altijd de beste moeten zijn”.
Aansluitend op de keynote gaf Ernst-Jan Stigter, Algemeen directeur van Microsoft Nederland een presentatie over het belang van digitalisering van onderwijs; het opleiden voor de banen van de toekomst en de aanpak die nodig is om een digitale transformatie in het onderwijs te bewerkstelligen. Dit doe je door de juiste transformatiestructuur toe te passen over de assen:
Ernst-Jan stelt zijn medewerkers niet de vraag of ze aan het werk zijn. In plaats daarvan stelt hij ze de vraag of ze ook stoppen met werken. Met de huidige digitalisering kun je immers 24/7 locatie onafhankelijk door blijven gaan. Om de benodigde transformatie vorm te geven heeft Microsoft een model ontwikkeld dat vijf mentale standen van de hersenen weergeeft, waarbij het doorlopen ervan zorgt voor vooruitgang. Deze vijf standen zijn:
Andere tips van Ernst-Jan: “Doe mee in de ecosystemen. Kies Samenwerking en ga voor een integrale aanpak”. Microsoft heeft hiervoor een raamwerk voor onderwijsvernieuwing ontwikkeld. Zorg daarnaast voor een strategie op data. Echter, in deze tijd is het ook van belang om af en toe te vertragen in plaats van te versnellen. Benut de ruimte om het verschil te maken. De handrem is de grootste versnelling!
Jasper ’t Hart, manager onderwijs en kwaliteit van Onderwijsgroep Groningen en professor Dr. Jan Riezebos, Hoogleraar onderwijsinnovatie aan de Rijks Universiteit Groningen verzorgden na de pauze interactieve presentaties.
Jasper ’t Hart nam de aanwezigen mee in de omslag in het PO en VO die digitale geletterdheid met zich meebrengt. Het stelt eisen aan lesstof, de leermiddelen, de professionalisering van teams, de lerarenopleidingen, de ICT-infrastructuur en de vervolgopleidingen. De meerwaarde van digitale geletterdheid voor de leerling is groot maar hoe organiseer je het, wat heb je daarvoor nodig? Vanuit de negen groepen kwamen diverse opmerkingen naar voren over gedragen visie vanuit het bestuur, lef, volharding, consequent zijn, de ruimte om te experimenteren, de rol van early adopters en de integratie van digitale geletterdheid in het vak en de tip er geen apart vak van te maken.
Onder aansturing van Jan Riezebos werd er in negen groepen gediscussieerd over wat het onderwijs op logistiek gebied kan leren van het bedrijfsleven. Via internet bestelde artikelen worden op het juiste moment op het juiste adres bezorgd, het onderwijsorganisatie model is nog erg traditioneel ingericht; wat kun je hiervan leren? Leveren we waarde? Jan Riezebos deelde twee onderwijs kernproblemen: Ketenverliezen (o.a. door gebrekkige afstemming en onnodige les herhaling, sub-optimalisatie en het ontbreken van verantwoordelijkheid voor grensgebieden) en de variatie van het onderwijs die niet door systemen ondersteund kan worden. Kunnen docenten niet beter bewegen in plaats van hele groepen studenten? Jan Riezebos gaf als tip om meer met een procesbril de onderwijslogistiek te benaderen, waardoor er een integrale aansturing ontstaat bestaande uit een organieke-, personele- en besturingsstructuur.
Via onderstaande link zijn de gegeven presentaties te benaderen:
Belangrijk bij een Leven Lang Ontwikkelen volgens de aanwezigen: bijblijven en de nieuwsgierigheid om bij te willen blijven. Vaardigheden en juist gebruik van de digitale media zijn de belangrijkste aanknopingspunten voor digitale geletterdheid.
